Geschiedenis van Jorwert Jorwert ligt in het hart van het
vroegst bewoonde terpengebied van Friesland. Aangetoond is dat voor het
ontstaan van de Middelzee de kleistreek van Littenseradiel direct aansloot op
het veengebied. De oude Friezen pasten zich verbazingwekkend goed aan de
nieuwe omstandigheden aan. Veenboeren wisten zich in de loop der tijd tot
kleiboeren om te vormen. In vroeger tijd heette het terpdorp
"Everwirdt" (de Wierde van Evert, een everzwijn. Evert was het
totemdier van de vereerders van de god Freyr die bij de Friezen hoog in ere
stond. Uit oude geschriften en oorkonden is
goed af te leiden hoe de huidige naam; Jorwert (1524) tot stand is gekomen door
de eeuwen heen. Ewerwirdt, Jorwirg, Jorrert, Joerwert, Jorwerth (1403), Jorwird (1512). Het gebied rond Jorwert was voor een
belangrijk deel opnieuw gevormd door de Middelzee. Jorwert zelf lag op
veilige afstand van de veranderlijke kuststrook en raakte in verval toen de
Middelzee werd ingepolderd. Kerk In Jorwert verrees in de elfde eeuw na Christus, een grote
uit tufsteen opgetrokken kerk. De naam van de kerk Redbadtsjerke stamt af van
de patroon Sint Radboud. in die tijd Bisschop van Utrecht. De tufstenen kerk
kent zowel Romaanse als Gotische stijlkenmerken, ondermeer het gevolg van de
vele restauraties die in de loop der eeuwen zijn uitgevoerd. Er is een aparte
website
gemaakt over de Redbadtsjerke door de werk-groep historie (historie@jorwert.nl). De kerk van Jorwert kreeg in de late
Middeleeuwen het seendrecht (kerkelijke rechtbank) en was de hoofdkerk van
dit gebied. Jorwert was het centrum van de wereldlijke en geestelijke
rechtspraak, hoofddecanaat. De term “seend” is afgeleid van synode. Een seend
behandelde zaken rond ontucht en overspel, maar behandelde ook aanklachten
wegens ketterij en deed aan de bestrijding van hekserij. Baarderadeel
Het wapen van Jorwert symboliseert de twee voormalige landhuizen
in het dorp als twee gouden torens. De blauwe paal is de Jorwerdervaart. De
eikel komt uit het wapen van de familie Hettinga (van de Hesens state) en de
adelaarskop komt uit het wapen van de familie Fons (van de Fons state). De
ruiten in het schildhoofd zijn een symbool van gerechtigheid en geven aan dat
Jorwert het oude hoofddorp was van Baarderadeel. De geschiedenis van Jorwert gaat
terug tot de 9e eeuw na Christus. Een stille getuige van die vroege periode is het zogenaamde ‘Amulet van
Jorwert’ . Dit amulet is in de buurt van Jorwert gevonden en stamt
uit de negende eeuw. Het is vermoedelijk achter-gelaten door een pelgrim. Het
amulet bevindt zich nu in het Fries Museum in Leeuwarden. Er bestaan nog oude ansichten van Jorwert met foto’s uit het begin van de vorige eeuw. Één van de
typische sporten in Jorwert is ‘Tippen’. Zoals uit het krantenartikel
hiernaast blijkt was Jorwert een van de drie plaatsen in Friesland waar het
tippen werd beoefend. Onlangs publiceerde de gemeente Littenseradiel op DVD de
in 1952 gemaakte film ‘Zoeklicht op Baarderadeel’ van filmmaker Han de Vries.
We hebben er enkele fragmenten uitgehaald die betrekking hebben op Jorwert: Bron:
Uit de Geschiedenis van Jorwert, Jolt Oostra Rzn 1993 en Hir is eskriven,
Rolf Bremmer 2004 |
|
Copyright ® 2016 Doarpsnut